"-de" Ölüyor Yetişin Dostlar!

Türkçe ölüyor diyorlar. Artık eski saflığı, güzelliği kalmadı ve yavaş yavaş değişim geçiriyor, başkalaşıyor diyorlar. Doğru gibi geliyor bana da, bilemiyorum bu konuda ne gibi kriterlere bakılmalı. Ama şu bir gerçek, ondan eminim: En basit Türkçe kurallarını bile doğru düzgün kullanmıyoruz. En çok da şu meşhur " -de " var ya hani, onu ne zaman ayrı, ne zaman birleşik yazacağımızı bilemiyoruz. Ya üşendiğimizden -ki bu çok fena bir sebep- ya da bilmediğimizden ve bunun farkında olmadığımızdan - bu daha da fena bir sebep- bu kuralı yazdığımız metin her neyse orada kullanmıyoruz. Bu yüzden bir karar aldım. İnsanlara yardımcı olmak istiyorum bu konuda. Bundan böyle dilbilgisi kurallarına fena halde yan bakan bir yazı gördüğüm vakit, ne yapıp edip yazarla irtibata geçecek ve yapmış olduğu hataları kendisine ileteceğim. Düzeltmesini falan rica etmeyeceğim, o kendi bileceği iş. Ama nazikçe, kibarca niyetimi anlatıp, bir daha bu hatayı yapmaması adına böyle bir girişimde bulunduğumu ifade edeceğim.

Kendimi bir Türk dili uzmanı olarak elbette görmüyorum. Ama mümkün mertebe yazılarımda dilbilgisi kurallarına, noktalama işaretlerine dikkat ediyorum. Elimden geldiğince... Klavye kullanıyoruz neticede ve hızlı yazmaya çalışıyoruz. Elimin kaydığı, istemeden yanlış bir tuşa bastığım veya gözümden tamamen kaçan hatalar mutlaka oluyordur. Bahsettiğim üşengeçlik, bilmemezlik ve öğrenmemezlik durumu bu değil. Mütemadiyen aynı hatanın tekrarlanması bize bu kurallara dair ciddi bir ihlal söz konusu olduğunu gösterir. Buradan rica ediyorum, lütfen aynı yardımı siz de bana yapın. Eğer bir hatamı görürseniz, utanmayın, sıkılmayın, hemen belirtin ki düzeltebileyim. En ufak bir hatayı, tek bir harfi bile düzeltmemi sağlamanız benim yazdığım yazının kalitesini artıracaktır. Bu yüzden benden "artistlik yapma" tadında cevaplar değil, bir teşekkür alırsınız, en içteninden.

Az önce genç ama gazeteye (Hürriyet) sunduğu yazıların sayısına bakılırsa oldukça da tecrübeli bir muhabirin eski Galatasaray'lı futbolcu Okan Buruk'la yaptığı söyleşiyi okuyordum. Şu cümleyi görünce yazıyı en baştan bir kez daha okumaya başladım, bağlaç olan "-de"lere dikkat ederek.

"Sarı-kırmızılılar ise aşırı stresli oluyor. Tabii Allah’ta nasip etmiyor. "

Burada doğru kullanım haliyle "Allah da" olmalıdır. Zira ayrı bir kelime gibi düşünülmesi gereken, bağlaç olan "-de" ünsüz benzeşmesi kuralından bu sebeple etkilenmez. Yazı genelinde bağlaç -de hataları bir kaç tane olmakla beraber, ağırlıklı olarak doğru kullanılmış. Hatalar arasında en çarıpıcı olanı bu örnekti. Biraz araştırdım, aynı muhabirin Hürriyet gazetesinde yayımlanmış önceki haberlerini inceledim ve tamamen aynı hataya bir kaç yazıda daha rastladım. Örneğin:

"Bu takımda oynayamazsam başka yere de kiralık olarak gidip oynayabilirim. Daha fazla forma şansı bulabilmek için. Ancak Gidipte döneceğimiz yer Beşiktaş'tır."

Birazdan bu genç muhabir ile irtibat kurup kendisine de izah etmeye çalışacağım bu durumu, zira sanırım başkasının yapacağı yok. Yazık, adam kaç tane yazı yazmış böyle. İleride bir gün alıp yazılarına baksalar bir iş görüşmesinde, "daha -de nasıl yazılır onu bile bilmiyor" diye düşünülmesin, önünde engel teşkil etmesin diye yapacağım bunu, yanlış anlaşılmasın ukalalıktan değil. "Sana mı düştü" diyen olursa da "Evet bana düşmüş olmalı ki daha önce yapılan hatalar aynen bugün bile tekrar ediyor", derim.

Bu tip hatalara blog ya da -hadi genişletelim- internet ortamlarında sıkça rastlıyoruz. Dilbilgisi kurallarına dikkat etmemek için geçerli bir sebep değil de işte "ne de olsa bu yazıları keyif için yazıyoruz, para falan da kazanmıyoruz" diye düşünüyordur eminim bir çok insan. Fakat böyle bir tembelliğe bir gazetenin internet sayfasında rastlamak çok acı verici. "Büyük" bir gazetenin, pardon... Evet, artık gazete internet sayfaları iyice dallandı budaklandı. Tamamen kendi üretimleri olmayan bir takım portallara bağlantılar yapıp, o bağlantıları kendi ana sayfalarında göstermeye başladılar. Dolayısıyla o bağlantı sayfasında bir hata varsa bunu gazeteye mal etmek doğru olmaz. Bunun farkındayım. Ama gazetenin kendi muhabirlerinden biri tarafından hazırlanan haberlerin büyük bölümünde aynı hataya rastlıyorsak, bu durum o muhabirin değil, editörünün, o gazateyi yöneten, o yazıyı o şekilde yayımlatan ve o muhabiri bir köşeye çekip uygun bir dille şu basit dilbilgisi kuralını öğretmeyenlerin kabahatidir. Ciddiyetsizliktir, milleti adam yerine koymamaktır. Bunun daha bir çok örneği vardır farklı gazetelerde de, eminim bundan. O yüzden artık kimse kalkıp gazetesindeki köşesinde "Türkçe'yi kaybediyoruz" gibi başlıklar atıp, sağda solda gençlerin nasıl İngilizce'ye benzeyen bir Türkçe konuşmaya başladıklarından, tabelaların, mekan isimlerinin İstanbul'u Los Angeles'laştırmasından dem vurmasın. Yemeyiz... Önce kendi kapınızı bir temizleyin, sonra sokağa çıkarsınız, ey üstadlar!

Not: İsyanıma ortak olanlar varmış meğer... Hey gidi Google! Sen nelere kadirsin! :)
www.facebook.com/ group.php?gid=21566638520